آیا واقعا مهم است که در چه زمانی و به چه ترتیبی از محصولات مراقب از پوست‌مان استفاده کنیم؟ دلیل طرح این سوال آن است که ما در سایر موارد چنین ابهاماتی نداریم. مثلا هرگز درباره ترتیب مصرف مواد غذایی‌مان نگران نیستیم و به ذهن‌مان هم خطور نمی‌کند که شاید ترتیب مصرف غذاها در میزان جذب قندشان تاثیرگذار باشد. بنابراین ما همین سوال را از متخصصین پوست پرسیدیم تا به ما بگویند به چه ترتیبی باید از محصولات مراقبت از پوست‌مان استفاده کنیم و آیا رعایت این ترتیب واقعا مهم است یا نه! این مقاله توسط بخش تحریریه بتادارو، داروخانه آنلاین تبریز، آماده شده است.
ترتیب استفاده از محصولات مراقبت از پوست، مهم است و دلیلش این است
به گفته دکتر هدر راجرز، جراح و متخصص پوست، استفاده از محصولات مراقبت از پوست به ترتیب صحیح تضمین می‌کند که پوست شما از فواید کامل هر محصول بهره‌مند می‌شود. او می‌گوید: «ترتیب استفاده از محصولات مراقبت از پوست، فوق‌العاده مهم است. وظیفه پوست جلوگیری از ورود مواد مضر و آلوده به درون بدن است اما بسیاری از محصولات مراقبت از پوست مورداستفاده ما مواد تشکیل‌دهنده‌ای دارند که می‌خواهیم وارد پوست‌مان شوند. فقط مقدار بسیار کمی از این مواد تشکیل‌دهنده مهم می توانند به درون پوست نفوذ کنند؛ حتی وقتی به‌خوبی فرمول‌بندی شده و به‌درستی مورد استفاده قرار گرفته باشند. اگر از این محصولات به ترتیب درست استفاده نکنید، نمی‌توانید از برنامه مراقبت از پوستتان نتایج مطلوبی به دست آورید.»
ترتیب استفاده از محصولات مراقبت از پوست
حتما می‌پرسید که اول باید از کدام محصول استفاده کنید؟ یک قانون ساده آن است که محصولات‌تان را از رقیق‌ترین به غلیظ‌ترین غلظت یا از مایع به روغن، لایه‌لایه به پوستتان بمالید. دکتر راجرز می‌گوید: «به‌طور کلی از قاعده رقیق به غلیظ استفاده کنید اما علاوه بر این باید اول محصولاتی را به‌کار ببرید که مواد تشکیل‌دهنده آنها برای پوست بسیار مهم و ضروری هستند (مانند آنتی‌اکسیدان‌ها و سرم‌ها) و کارتان را با محصولاتی به پایان برسانید که باید روی پوستتان قرار بگیرند (مانند نرم‌کننده‌ها و هومکتانت‌ها در مرطوب‌کننده‌ها).»
رژیم روزانه مراقبت از پوست
به گفته دکتر راجرز، هدف اصلی روال صبحگاهی مراقبت از پوست باید محافظت از آن در برابر خورشید، آلودگی و عناصر مضر باشد بنابراین استفاده از پدهای لایه‌بردار و محصولات درمانی مانند رتینول را به شب موکول کنید.
مرحله ۱: پاک‌کننده
روال صبحگاهی مراقبت از پوستتان را با پاشیدن آب گرم روی صورت‌تان آغاز کنید یا در صورت لزوم، آن را با یک پاک‌کننده صورت ملایم که مناسب نوع پوستتان است، بشویید.
مرحله ۲: تونر
اکثر مردم ترجیح می‌دهند از تونرها استفاده نکنند چون یک باور غلط و قدیمی وجود دارد که می‌گوید اکثر تونرها برای پوست صورت بیش ازحد خشن هستند و آن را تحریک می‌کنند.
خوشبختانه دیگر لازم نیست در این مورد نگران باشید. در حالی که تونرها منافذ را از نظر فیزیکی کوچک نمی‌کنند اما تونرهای جدید می‌توانند کارهای متعددی انجام دهند؛ به‌عنوان مثال برای آنتی‌اکسیدان‌ها، مشتقات ویتامین B و حتی اسیدهای تونینگ (تقویتی) مانند یک سیستم دلیوری (تحویل) عمل می‌کنند. علاوه بر این، هر نوع تونر برای یک مشکل پوستی خاص طراحی شده است بنابراین مهم است که برای مسئله پوستی‌تان از تونر مناسب استفاده کنید.
با این حال اگر تمام عمرتان را بدون استفاده از تونر سپری کرده‌اید و پوستتان همچنان سالم به‌نظر می‌رسد، دکتر راجرز می‌گوید که لازم نیست استفاده از آن را آغاز کنید. او توضیح می‌دهد: «تونرها برای کمک به بازگرداندن PH طبیعی پوست پس از استفاده از صابون‌های قوی و خشن تولید شده‌اند. پاک‌کننده‌های صورت در حال حاضر آنقدر ملایم و متعادل هستند که استفاده از تونرها یک گام ضروری محسوب نمی‌شود؛ به‌خصوص در صبح که صورت شما به‌خاطر شستشوی شب قبل تمیز و پاک است. تونرهای برپایه الکل به‌وسیله ازبین بردن چربی‌های محافظ پوست در خشک شدن بیش‌ازحد آن نقش دارند و تونرهای برپایه آب یک حامل ضعیف برای رساندن مواد تشکیل‌دهنده فعال به درون پوستتان هستند.»
مرحله ۳: سرم آنتی‌اکسیدان
سرم‌ها، درمان‌های فوق‌العاده غلیظ و سرشار از مواد مغذی هستند که برای برطرف کردن مشکلات پوستی خاص به‌کار می‌روند بنابراین بهتر است آنها را تا حد ممکن نزدیک پوستتان استفاده کنید. امروزه سرم‌های مختلفی در بازار موجودند اما دکتر راجرز برای استفاده روزانه، سرم‌های آنتی‌اکسیدان را توصیه می‌کند. این سرم‌ها فواید متعددی دارند؛ از کُند کردن پاسخ التهابی پوست گرفته تا خنثی کردن آسیب ناشی از اشعه‌های UV و آلاینده‌های محیطی.
مرحله ۴: کرم دور چشم
به گفته آنی چیو متخصص پوست، بسیار مهم است که از دهه ۲۰ زندگی‌تان حداقل هرشب – دوبار در شبانه‌روز بهتر است – از یک کرم دور چشم استفاده کنید. او می‌گوید: «هدف کرم دور چشم، حفظ سلامت و ضخامت پوست پلک است. بهبود کیفیت پوست این ناحیه از همان اوایل جوانی تضمین می‌کند که پوست پلک، نرمی و ظاهر صافش را به‌راحتی در سال‌های بعد ازدست نخواهد داد.»
برای به‌دست آوردن بهترین نتایج، استفاده مداوم بسیار مهم است. دکتر چیو می‌افزاید: «استفاده منظم از کرم دور چشم در طول زمان، پوست پلک را کشسان (ارتجاعی) نگه خواهد داشت و می تواند از ظاهر شدن برخی خطوط ریز یا کاهش کلاژن پیشگیری کرده یا آنها را بهبود ببخشد.»
«به یاد داشته باشید که این کرم معجزه نمی‌کند و تاثیرات مثبت آن با یک یا چند شب استفاده، اتفاق نمی‌افتند. شما می‌توانید به‌وسیله انتخاب یک کرم دور چشم با SPF یا استفاده روزانه از کرم ضدآفتاب از پوست ظریف اطراف چشم‌هایتان بیشتر محافظت کنید.» همچنین دکتر چیو به افراد توصیه می‌کند که برای محافظت در مقابل آسیب اشعه UV و پیشگیری از بروز خطوطی که می‌توانند به دلیل زیرچشمی نگاه کردن در آفتاب در گوشه چشم‌هایتان ایجاد شوند، در بیرون خانه از عینک آفتابی استفاده کنید.
مرحله ۵: درمان موضعی (نقطه‌ای)
به گفته دکتر دایان دی فیوری، متخصص پوست در کلینیک Rosacea Treatment، داروهای نسخه‌ای و درمان‌های موضعی آکنه مانند سرم‌ها باید تا حد ممکن نزدیک پوست مورداستفاده قرار بگیرند تا تاثیرات مثبت آنها به حداکثر برسد. از آنجا که درمان‌های موضعی از نظر مواد تشکیل‌دهنده فعال متفاوت هستند، بنابراین برای اطلاع از بهترین روش مصرف حتما بسته‌بندی محصول موردنظرتان را بررسی کنید یا با متخصص پوستتان مشورت نمایید. به گفته اشلی ویلی، متخصص آکنه و زیبایی، بنزوئیل پراکسید نسخه‌ای که یکی از مواد تشکیل‌دهنده متداول در درمان‌های موضعی آکنه است، یک زمان اثرگذاری ۱ تا ۳ ساعته دارد: «هر کرمی که قبل از به پایان رسیدن این مدت با آن تماس پیدا کند، احتمالا مانع اثرگذاری مناسب این ماده تشکیل‌دهنده فعال خواهد شد.»
به یاد داشته باشید که درمان‌های موضعی آکنه می‌توانند پوست شما را خشک کنند بنابراین در مواقع لزوم از آنها فقط روی نقاط درگیر آکنه استفاده نمایید.
مرحله ۶: مرطوب‌کننده
بله، هر کسی به یک مرطوب‌کننده نیاز دارد حتی اگر پوستتان چرب باشد. ساندرا کلپ، متخصص پوست می‌گوید: «با وجود آنکه بدن شما سیستم روان‌سازی طبیعی خودش را دارد – این سیستم از غددی تشکیل شده که چربی یا سبوم ترشح می‌کنند تا یک پوشش محافظتی در برابر عفونت‌ها و شرایط خشن بیرون ایجاد نمایند – اما اکثر ما به‌خاطر آسیب‌هایی که خورشید، هوا و مواد شیمیایی خشن به پوست‌مان وارد می‌کنند، به رطوبت‌رسانی اضافه نیاز داریم.»
اکثر کارشناسان توصیه می‌کنند که بهترین زمان برای استفاده از مرطوب‌کننده هنگامی است که پوست هنوز مرطوب است بنابراین هر چه زودتر از سرم‌ها و درمان‌های پوستتان استفاده کنید، زودتر قادر خواهید بود با مرطوب‌کننده، هیدراتاسیون مورد نیاز پوستتان را مهر و موم کنید (قفل کنید).
اگر از یک درمان موضعی آکنه استفاده می‌کنید، شاید بهتر باشد در آن نواحی از مرطوب‌کننده استفاده نکنید تا مطمئین شوید مواد تشکیل‌دهنده آن با مواد تشکیل‌دهنده فعال موجود در درمان موضعی‌تان تداخل پیدا نمی‌کند.
مرحله ۷: ضدآفتاب
اگر شما از یک ضدآفتاب فیزیکی یا معدنی استفاده می‌کنید که به‌وسیله مسدود کردن اشعه‌های فرابنفش به‌صورت فیزیکی عمل می‌کند، استفاده از آن باید آخرین مرحله در روال روزانه مراقبت از پوستتان باشد. اما اگر از یک ضدآفتاب شیمیایی استفاده می‌کنید، این مرحله کمی پیچیده می‌شود. دکتر راجرز توضیح می‌دهد: « ضدآفتاب‌های شیمیایی برای اثرگذاری باید جذب پوست شوند بنابراین استفاده از آنها پس از مرطوب‌کننده، جذب و اثرگذاری آنها را به تاخیر می‌اندازد. با این حال اگر ضدآفتاب شیمیایی‌تان را قبل از مرطوب‌کننده بزنید، مرطوب‌کننده‌تان نیز به‌خوبی اثر نخواهد کرد چون پوست با ضدآفتاب شیمیایی پوشیده شده است.»
بنابراین دکتر راجرز برای حل این مشکل و به دلایل دیگر همیشه توصیه می‌کند از یک ضدآفتاب فیزیکی حاوی زینک استفاده کنید و آن را پس از مرطوب‌کننده به پوستتان بزنید: «زینک، بی‌خطر و موثر است و وسیع‌ترین محافظت را در مقابل اشعه‌های UVA و UVB فراهم می‌کند.»
افرادی که دوست دارند ضدآفتاب‌های شیمیایی بزنند، باید سعی کنند از انواعی استفاده نمایند که خواص مرطوب‌کنندگی نیز دارند تا در حین مراقبت از پوست‌شان در مقابل آفتاب بتوانند نیازهای هیدراتاسیون آن را نیز برطرف سازند.
رژیم شبانه مراقبت از پوست
دکتر راجرز می‌گوید از آنجا که پوست شما به‌طور طبیعی خودش را در شب ترمیم می‌کند، روال شبانه شما باید به درمان پوست تان و رساندن فراهم کردن مواد مغذی مورد نیاز آن اختصاص یابد: «اگر پوست شما کدر و خسته به‌نظر می‌رسد، آن را لایه‌برداری کنید. اگر تحریک شده است، آن را آبرسانی و محافظت کنید.»
در اینجا بهترین ترتیب استفاده از محصولات مراقبت از پوست را بیان می‌کنیم تا بتوانید حداکثر بهره را از آنها ببرید:
مرحله ۱: پاک‌کننده (دوبل)
برای خلاص شدن از شر کثیفی، آلودگی، چربی و آرایش روز، بعضی از کارشناسان توصیه می‌کنند که اول آرایش‌تان را با یک پاک‌کننده مخصوص آرایش پاک کنید و سپس صورت‌تان را با یک پاک‌کننده ملایم بشویید. روش بهتر آن است که پاکسازی دوبل را امتحان کنید؛ یعنی ابتدا با استفاده از یک روغن پاک‌کننده، آرایش‌تان را پاک کنید و سپس دوباره صورت‌تان را با پاک‌کننده معمول‌تان بشویید.
کاتلین فانک، گیاه‌شناس و متخصص طب سوزنی آرایشی می‌گوید: «اولین گام، پاک کردن آرایش‌تان است. این، مرحله‌ای است که در آن معمولا باید از یک روغن پاک‌کننده استفاده کنید. مرحله دوم استفاده از یک ژل (فوم) شستشوی صورت برای ازبین بردن تمام سبوم اضافه، کثیفی و باقی‌مانده آرایش‌تان است. این کار، پوست شما را شاداب کرده و برای جذب محصولات مراقبت شبانه کاملا آماده می‌سازد.»
نکته: اگر از یک لایه‌بردار فیزیکی – مانند اسکراب صورت – استفاده می‌کنید، آن را به‌جای ژل یا فوم پاک‌کننده‌تان پس از پاک کردن آرایش به‌کار ببرید.
مرحله ۲: تونرها، اسانس‌ها و تقویت‌کننده‌ها
اگر از یک تونر استفاده می‌کنید، آن را همانند روال صبحگاهی به پوستتان بزنید. برخی از مردم دوست دارند شب‌ها انواع مختلف تقویت‌کننده‌های پوست را در چند لایه به پوست‌شان بزنند. این تقویت‌کننده‌ها به شکل میست (اسپری)، اسانس‌ها، آب‌های زیبایی یا سرم‌های آبرسانی (اسید هیالورونیک) موجودند. انواع مختلفی از مواد تشکیل‌دهنده فعال به این محصولات اضافه می‌شوند اما در اکثر موارد، هدف اصلی آنها آبرسانی و تغذیه پوست است.
از آنجا که این محصولات سبک بوده و فرمول‌هایی شبیه آب دارند، پس از شستن صورت‌تان از آنها استفاده کنید (مانند تونر). دکتر راجرز می‌گوید: «اگر از هردو استفاده می‌کنید، ابتدا تونر و سپس اسانس را به‌کار ببرید. تونر، بیشتر جنبه پاک‌کنندگی و اسانس، جنبه درمانی دارد. اگر از چند تقویت‌کننده استفاده می‌کنید، از همان قانون قدیمی پیروی کنید: آنها را به ترتیب از رقیق‌ترین به غلیظ‌ترین به‌کار ببرید.»
مرحله ۳: کرم دور چشم
کرم‌های دور چشم علاوه بر کاهش چروک‌های پاکلاغی و حلقه های تیره می‌توانند به محافظت از ناحیه ظریف دور چشم در مقابل محصولات مراقبت از پوست کمک کنند.
به گفته دکتر راجرز:«به‌طور کلی شما باید کرم دور چشم‌تان را قبل از سایر درمان‌های پوست استفاده کنید تا از ناحیه اطراف چشم‌تان در مقابل مواد تشکیل‌دهنده قوی موجود در این محصولات که به‌طور بالقوه باعث تحریک پوست این ناحیه می‌شوند، محافظت کند.»
مرحله ۴: پدها، کرم‌ها و سرم‌های درمانی
پوست مانند سایر بخش‌های بدن، بخش اعظمی از اصلاح، ترمیم و بازسازی‌اش را در هنگام خواب انجام می‌دهد. به همین دلیل است که اکثر درمان‌های مراقبت از پوست – مانند داروهای نسخه‌ای (ترتینوئین، کرم‌های آکنه و روزاسه)، کرم‌های رتینول، درمان‌های لایه‌بردار (ماسک‌ها و پدهای لایه‌بردار) و سرم‌های ضدپیری (حاوی پپتیدها، فاکتورهای رشد و سایر مواد تشکیل‌دهنده فعال از نظر بیولوژیکی) – باید در شب مورد استفاده قرار بگیرند. با این حال دکتر راجرز توصیه می‌کند که به‌جای استفاده از تمام کرم‌ها و سرم‌های درمانی‌تان در چند لایه، درمان شبانه پوستتان را براساس نیازهای فعلی آن انتخاب کنید.
دکتر راجرز می‌گوید: «مراحل بیش‌ازحد فقط ریسک التهاب و تحریک پوست را افزایش داد و احتمال دستیابی به نتایج مطلوب را کاهش می‌دهد. درمان شبانگاهی‌تان را براساس نیازهای پوستتان در همان شب انتخاب کنید، نه براساس آنچه در کابینت داروهایتان دارید. ممکن است پوستتان در برخی شب‌ها فقط به یک شستشوی ساده و مرطوب‌کننده نیاز داشته باشد. نگران نباشید؛ شما می‌توانید سایر درمان‌های لوکس و قوی‌ترتان را در شب‌های بعد به‌کار ببرید.»
سایر ملاحظاتی که باید درنظر بگیرید، عبارتند از:
- بین داروهای نسخه‌ای (برای آکنه یا روزاسه) یا درمان‌های لایه‌بردار (مانند پدهای AHA/BHA، ماسک‌های لایه‌بردار یا سم‌زدایی) یکی را انتخاب کنید. دکتر راجرز هشدار می‌دهد: «اگر از هردو در یک شب استفاده کنید، ریسک تحریک شدن پوستتان را به‌طرز قابل‌توجهی افزایش می‌دهید.»
- درست مانند داروهای نسخه‌ای از کرم‌های رتینول (نسخه‌ای یا بدون نیاز به نسخه) در همان شبی که درمان‌های لایه‌بردار را به کار می‌برید، استفاده نکنید.
- درمان‌های لایه‌بردار: از این درمان‌ها ۱ تا ۳ بار در هفته استفاده کنید.
- ماسک‌های خاک رس/ سم‌زدایی: برای اکثر افراد یک‌بار در هفته کافی است.
مرحله ۵: ماسک رطوبت‌رسان یا روغن صورت
اگر پوستتان خشک است، ممکن است لازم باشد یک ماسک کرمی رطوبت‌رسان یا روغن صورت را به روال شبانه مراقبت از پوستتان اضافه کنید. هر دو نوع محصول به‌طور کلی ملایم هستند و معمولا می‌توانند بسته به تعداد دفعات مورد نیاز برای افزایش آبرسانی به پوستتان مورد استفاده قرار بگیرند.
مرحله ۶: مرطوب‌کننده یا کرم شب
بعضی از مردم در روز و شب از یک نوع مرطوب‌کننده استفاده می‌کنند با این حال مرطوب‌کننده‌های شب یا کرم‌های شب به‌طورکلی غلیظ‌‌تر و سنگین‌تر هستند و طوری طراحی شده‌اند که در طی چند ساعت جذب شوند.
دکتر راجرز می‌گوید: «مرطوب‌کننده‌ها خصوصا انواع سنگین‌تری که در شب استفاده می‌شوند، یک پوشش محافظ روی پوست ایجاد می‌کنند تا از تبخیر آب در هنگام خواب جلوگیری نمایند. نگه‌داشتن مقدار زیادی آب در پوست برای التیام و حفظ سلامت آن ضروری است. اگر از یک مرطوب‌کننده مناسب استفاده می‌کنید، آن باید آخرین مرحله در روال شبانه مراقبت از پوستتان باشد چون هیچ چیز از آن عبور نمی‌کند.»
زمان‌بندی نیز مهم است
برخی از کارشناسان معتقدند که علاوه بر ترتیب استفاده از محصولات مراقبت از پوست، مهم است که زمان لازم برای جذب آنها توسط پوستتان را نیز درنظر بگیرید. با این حال از آنجا که اکثر ما در اغلب اوقات عجله داریم، دکتر راجرز درک می‌کند که این همیشه ممکن نیست. توصیه او این است که روال مراقبت از پوستتان را ساده نگه دارید.
دکتر راجرز می‌گوید: «بسیاری از محصولات می‌گویند که شما باید چیزی بین ۵ تا ۳۰ دقیقه صبر کنید تا آن محصول به‌خوبی جذب پوستتان شود و سپس به سراغ مرحله بعد بروید. اما چه کسی وقت این کار را دارد؟ اگر روال مراقبت از پوستتان را بیش‌ازحد پیچیده کنید، به احتمال زیاد بیخیال آن خواهید شد. اگر روال مراقبت از پوستتان شامل مراحل زیادی است، حدود ۱ دقیقه مکث کنید تا به هر محصول زمان دهید به‌خوبی جذب پوستتان شود. به‌عنوان مثال من در شب پس از شستن صورت و استفاده از سرم یا درمان شبانه، برای خواب آماده می‌شوم و به رختخواب می‌روم. من مرطوب‌کننده‌ام را کنار تختم می‌گذارم و درست قبل از خواب به صورتم می‌زنم تا به این محصولات گرانقیمت، فرصت بیشتری بدهم تا قبل از مهر و موم شدن با کرم به داخل پوست نفوذ کنند.»
یک توصیه مهم دیگر: به پوستتان توجه کنید. به یاد داشته باشید که شما منحصر به‌فرد هستید و هیچ کس دیگری، پوست شما را ندارد. مهم نیست کارشناسان چه می‌گویند؛ مسئله مهم این است که بفهمید چه چیزی برای پوستتان موثر است (مفید) است و همیشه با پوستتان مهربان باشید.
