مردان و زنان، تفاوت‌های بسیاری با هم دارند که یکی از آنها روند پیر شدن مغزشان است: مغز خانم‌ها آهسته‌تر از مغز آقایان پیر می‌شود! بله، محققان می‌گویند که ظاهرا مغز خانم‌ها در مقایسه با مغز آقایان با سرعت کمتری پیر می‌شود.
به‌نظر می‌رسد که مغز زنان به‌طور متوسط حدود ۳ سال جوان‌تر از مغز مردان در همان سن تقویمی (شناسنامه‌ای) است. این نشان می‌دهد که چرا در سنین بالا خانم‌ها در مقایسه با آقایان از نظر ذهنی هوشیارتر هستند.
دکتر مانو گویال، محقق ارشد این مطالعه و استادیار موسسه رادیولوژی Mallinckrodt در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در سنت‌لوئیس می‌گوید:«معمولا خانم‌های مسن در مقایسه با آقایان سن‌بالا، امتیازات بهتری در آزمون‌های شناختی کسب می‌کنند. ممکن است شواهدی که ما به‌دست آورده‌ایم، به توضیح بخشی از این مسئله کمک کند.»
دانشمندان متوجه شده‌اند که مغز افراد با افزایش سن، هم از نظر ساختار و هم از نظر عملکرد تغییر می‌کند.
گویال می‌گوید یکی از این تغییرات شامل نحوه استفاده مغز از قند و اکسیژن برای تامین سوخت موردنیازش است.
او می‌گوید: «درواقع مغز برای تامین نیازهای متابولیکی‌اش به گلوکز و اکسیژن نیاز دارد و مقدار بسیار زیادی از این منابع موجود در بدن توسط مغز مصرف می‌شود. نحوه استفاده مغز از گلوکز و اکسیژن و بخش‌هایی از مغز که بیشترین میزان مصرف را دارند، با بالا رفتن سن تغییر می‌کند.»
گویال و همکارانش در ابتدا تصمیم گرفتند که ببینند آیا یک برنامه کامپیوتری می‌تواند از این الگوی متابولیسم مغز برای پیش‌بینی سن افراد استفاده کند یا نه. برنامه کامپیوتری، این کار را به‌خوبی انجام داد اما اشتباهاتی نیز مرتکب شد. بنابراین تیم تحقیقاتی به‌دنبال دلایل آن خطاها رفتند. محققان ۲۰۵ فرد ۲۰ تا ۸۲ ساله را انتخاب کرده و روی مغزشان اسکن‌هایی انجام دادند که جریان اکسیژن و قند را در داخل مغزهای آنها اندازه‌گیری می‌کرد. سپس داده‌های به‌دست‌آمده را در برنامه کامپیوتری وارد کردند.
گویال می‌گوید: « یکی از مواردی که بررسی کردیم، تفاوتی بود که کامپیوتر برای مردان و زنان قائل می‌شد. هنگامی که دقت کردیم، متوجه شدیم که کامپیوتر در هنگام تخمین سن یک زن در مقایسه با سن یک مرد همواره آن زن را کمی جوان‌تر از مرد درنظر می‌گرفت.»
او می‌گوید: « این تحقیق نشان می‌دهد که ظاهرا زنان از نظر سن متابولیک مغز و از لحاظ شکل الگوی متابولیسم مغزشان جوان‌تر از آقایان هستند.»
تیم تحقیقاتی درابتدا داده‌های مربوط به متابولیسم مغز و سن آقایان را وارد این الگوریتم کرد و سپس داده‌های مربوط به متابولیسم مغز خانم‌ها را وارد نمود. براساس معیار مردانه، این الگوریتم تشخیص داد که مغز خانم‌ها به‌طور متوسط ۳٫۸ سال جوان‌تر از سن واقعی‌شان است.
سپس محققان سعی کردند از یک معیار زنانه براساس سن و متابولیسم مغز زنان استفاده کنند. به‌طور مشابه، این الگوریتم تشخیص داد که مغز مردان به‌طور متوسط ۲٫۴ سال پیرتر از سن واقعی آنهاست.
محققان می‌گویند در هنگام مقایسه زنان و مردان، جوان بودن نسبی مغز خانم‌ها حتی در دهه ۲۰ زندگی‌شان همچنان بدیهی و واضح بود.
گویال می‌گوید: «اینطور نیست که مغز خانم‌ها آهسته‌تر از مغز آقایان پیر شود بلکه به‌نظر می‌رسد که مغز خانم‌ها از ابتدای بزرگسالی، سن کمتری دارد و این وضعیت در بقیه سال‌های بزرگسالی ادامه می‌یابد؛ درنتیجه مغز آنها همواره جوان‌تر از مغز آقایان خواهد بود.»
محققان معتقدند که زنان، این مزیت را در طول دوره بلوغ به‌دست می‌آورند.
گویال می‌گوید: «نحوه تغییر مغز خانم‌ها و آقایان در دوره بلوغ، بسیار متفاوت است.در طول دوره بلوغ، جریان خون به مغز مردان بسیار کاهش می‌یابد اما در زنان کاهش چندانی پیدا نمی‌کند. درواقع ممکن است کمی کاهش یابد و سپس دوباره به مقدار قبل برگردد. تفاوت در نحوه رشد مغز خانم‌ها و آقایان در طول دوره بلوغ، چگونگی پیر شدن آنها را تعیین می‌کند.»
با این حال گویال خاطرنشان می‌کند که این اثرات، نسبتا جزئی هستند و در حال حاضر نمی‌توانند روند تغییر تیزهوشی را با افزایش سن توضیح دهند.
«دمانس، فرایند بسیار پیچیده‌ای است. این ممکن است بدان معنا باشد که زنان به‌طورکلی نسبت به جنبه‌های خاصی از پیری مغز، کمی منعطف‌تر از مردان هستند اما می‌تواند آسیب‌پذیری‌های خاص خودش را نیز به همراه داشته باشد. داشتن یک مغز جوان‌تر برای مدت طولانی‌تر، مغز را نسبت به برخی چیزها آسیب‌پذیرتر می‌سازد. ما هنوز مطمئن نیستیم که این مسئله تا چه حد بر ابتلا به بیماری‌های ذهنی تاثیر می‌گذارد.»
دکتر گایاتری دِوی، متخصص مغز و اعصاب در بیمارستان لنوکس هیل در نیویورک می‌گوید که درواقع ممکن است متابولیسم مغز، ارتباط چندانی با بیماری‌هایی مانند آلزایمر و دمانس نداشته باشد.
دِوی که جزء محققان این مطالعه نبوده است، در مورد یافته‌های جدید می‌گوید: « مغز یک زن معمولی در طول زندگی، جوان‌تر از مغز یک مرد عادی می‌باشد. این تفاوت حتی در مغزهایی که دارای پلاک‌های آمیلوئید – که در بیماری آلزایمر دیده می شود – هستند نیز وجود دارد؛ اگرچه هیچ یک از افراد دارای علائم بالینی این بیماری نبودند.
«با اینحال علی‌رغم این جوان بودن نسبی مغز، زنان در مقایسه با مردان در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به آلزایمر قرار دارند. استروژن که انرژی و سرزندگی نواحی مربوط به حافظه را در مغز افزایش می‌دهد، پس از یائسگی در زنان اُفت می‌کند و می‌تواند یک عامل ابتلا به آلزایمر باشد اما احتمالا چندین عامل دیگر نیز در این امر دخیل‌اند.»
این مطالعه در ۴ فوریه در مقالات آکادمی ملی علوم منتشر شد.
منبع: www.webmd.com
